“Lạp xạp” (cũng có nơi gọi là “lạp sạp”, “lạp chạp” hay “lạp tạp”) là tiếng địa phương, đã có từ lâu. Lạp xạp có nghĩa gần giống như thập cẩm. Thông thường cá lạp xạp là mớ cá nhỏ, đôi khi còn lẫn cả tôm, cua hoặc bề bề đủ loại lẫn vào nhau, vừa được đánh bằng các loại lưới kéo, lưới rê mắt nhỏ, gom lại trên boong thuyền. Khi được đưa lên chợ bán, những con cá to đã được chọn riêng ra, còn lại những con cá nhỏ, bán với giá phải chăng.
“Lẩu lạp xạp” nức tiếng đất mỏ, phải đặt trước 2 tiếng khách vẫn vui lòng chờ
Vì là tổng hợp của nhiều loại cá đánh bắt theo mùa nên món lẩu này sẽ bao gồm rất nhiều loại cá như: cá dìa, cá hối, cá bò, cá mú, cá cháp, cá gầu, cá ong... Mùa nào thức nấy, hoàn toàn là cá tự nhiên, tươi sống, chưa phân thành từng loại riêng và do người dân chài đánh bắt được, nên một số vùng còn gọi là cá thuyền chài.
Anh Ngô Hoàng Huy, chủ nhà hàng kinh doanh ăn uống tại Mạo Khê (Đông Triều, Quảng Ninh) cho hay, khách hàng đặt lẩu lạp xạp rất nhiều, nhưng khổ nỗi nhà hàng lại ở xa nơi nhập hàng (ở Vân Đồn), nên nếu hàng nhập trong ngày tại quán đã hết, thì khách phải đặt trước 2 tiếng để chuyển thêm cá về. Khách cũng hay yêu cầu một số loại cá theo sở thích của khách, tuy nhiên cá loại nào và sự đa dạng của loại cá nhập về lại phải phụ thuộc vào mẻ lưới của người dân chài.
Cuối mùa đông đầu mùa xuân là thời điểm đa dạng những loại cá này hơn mùa hè, nên giá nhập cá cũng có nhiều biến động. Mùa hè rất khó đánh bắt được nhiều loại nên giá sẽ cao hơn, nhưng vẫn thường nằm trong khoảng 250.000 đồng - 300.000 đồng/kg cá hỗn hợp, anh Huy cho biết.
Để nấu được món lẩu lạp lạp xạp ngon, đúng hương vị kiểu “thuyền chài” anh Huy cho rằng, yếu tố đầu tiên là cá phải thật tươi, nước lẩu phải có vị chua chua cay cay, thêm chút ngọt mềm mại, thơm nhẹ mùi gừng và nức thơm mùi thịt cá. Gia vị nêm vào nước dùng thường nhẹ nhàng, vừa phải, vì bản thân vị của thịt cá ở vùng biển Hạ Long đã rất ngọt và đậm đà.
Ngô Minh Hải, khách hàng bị "nghiện" món lẩu lạp xạp cho biết, khi thưởng thức món lẩu đặc biệt này xong nhiều người sẽ hiểu tại sao, người ta lại đổ xô đi tìm, xếp hàng để chờ được ăn món lẩu có cái tên kì lạ này. Giá loại lẩu này tương đối rẻ so với các loại lẩu cá khác, chỉ khoảng 400.000 đồng - 600.000 đồng/nồi cho 4 - 8 người ăn, số lượng cá sẽ được đầu bếp cân đối, 4 người ăn thì sẽ có khoảng 8 con cá, 8 người ăn sẽ là 16 con cá, nhưng kích thước cá sẽ khác nhau.
Bên cạnh đó, khi thưởng thức món lẩu này, vị giác của người ăn bị kích thích một cách kì lạ, cảm giác như bị say mê, lôi cuốn bởi món ăn. Vì thế mà những người đã một lần ăn món này thường trở thành khách quen của quán, dù chờ đợi bao lâu người ta cũng cố gắng chờ để được thưởng thức, anh Hải cho biết thêm.
Thế Hưng